– Materiały Towarzystwa Miłośników Andrychowa mają nieocenione znaczenie dla badań nad historią regionu i jej popularyzacją – mówi p. Regina Pazdur, etnolożka, pedagożka, członkini Towarzystwa Miłośników Andrychowa, archiwistka społeczna i koordynatorka projektu – Widzimy zasadność i potrzebę należytego dbania i zabezpieczania dla przyszłych pokoleń cennych materiałów archiwalnych, jak i edukowania w tym zakresie. Znaczna część zasobu Towarzystwa Miłośników Andrychowa została ocalona i zabezpieczona przed zniszczeniem dzięki – dosłownie – wydobywaniu archiwaliów ze śmietników, piwnic, czy strychów.
Podczas prac dokonano oceny stanu zachowania zasobu i poszczególnych jednostek aktowych. Zewidencjonowane i opracowane zostały materiały archiwalne z zespołów:
– II wojna światowa (4 jednostki archiwalne zawierające mi.in. unikatową listę mężczyzn wyznania mojżeszowego zdolnych do pracy pochodzących z Andrychowa i okolic oraz kolekcję Tadeusza Wolfa),
– Ochotnicze Straże Pożarne Gminy Andrychów (2 jednostki archiwalne zawierające materiały aktowe i fotograficzne z OSP z terenu gminy),
– Zakładowy Dom Kultury przy Andrychowskich Zakładach Przemysłu Bawełnianego w Andrychowie (4 jednostki archiwalne zawierające archiwalia dokumentujące działalność ZDK, w tym kolekcja Elżbiety Srebro),
– Dom Kultury Dzieci i Młodzieży (8 jednostek, materiały aktowe i fotograficzne związane z działalnością instytucji).
Zasób TMA został również poddany konserwacji zachowawczej. Wyprostowano karty i naprawiono uszkodzenia mechaniczne. Następnie materiały odpowiednio zabezpieczono w pojemnikach bezkwasowych, służących do przechowywania archiwaliów. Opracowano również pomoce archiwalne w postaci inwentarzy i indeksów. Nad realizacją projektu czuwał 3-osobowy zespół w składzie: Regina Pazdur, Maria Pytel-Skrzypiec i Daria Rusin.
– Praca archiwisty, również społecznego, jest procesem żmudnym i wymagającym należytego przygotowania z zakresu samych czynności stricte związanych z archiwistyką takich jak tworzenie zbiorów, jednostek, nadawanie sygnatur, jak i historii danego regionu czy tematyki, której zasób dotyczy. Bez tej wiedzy nie da się w sposób profesjonalny opracować zbioru i przygotować należycie inwentarzy – mówi p. Regina Pazdur.
Zewidencjonowanie i opracowanie części zasobu archiwalnego przyczyniło się do uzupełnienia wiedzy na temat poszczególnych archiwaliów oraz szerszej dostępności i łatwiejszego z nich korzystania. Materiały z zasobu Towarzystwa wykorzystywane są przy pisaniu prac naukowych i popularnonaukowych, prowadzeniu badań genealogicznych, ekspertyz konserwatorskich, organizowaniu wystaw, czy prowadzeniu zajęć z zakresu edukacji regionalnej.
Opracowany zasób archiwalny Towarzystwa Miłośników Andrychowa i pomoce naukowe (inwentarze i indeksy) udostępniane są w siedzibie organizacji, mieszczącej się w pałacu Bobrowskich w Andrychowie (ul. Krakowska 69). Pomoce naukowe dostępne są również na stronie internetowej Towarzystwa.
Konkurs dotacyjny pn. „Wspieranie działań archiwalnych” organizowany jest przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych od 2016 r. ze środków przekazywanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego celem jest udzielenie wsparcia podmiotom wytwarzającym i gromadzącym materiały archiwalne wchodzące w skład ewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego. Przyznawane środki pozwalają na realizację projektów z zakresu opracowywania, udostępniania i zabezpieczania materiałów archiwalnych. O przyznanie dotacji Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych ubiegać się mogą m.in. fundacje, stowarzyszenia oraz instytucje kościelne i religijne.
W ramach przeprowadzonych edycji konkursów w latach 2016-2018 dotację otrzymało blisko 80 beneficjentów. Łączna wysokość przekazanych środków wynosi obecnie ponad 3 mln zł. Konkurs składa się z dwóch etapów: formalnego i merytorycznego. Wnioskodawcy mogą zgłaszać oferty indywidualnie oraz we współpracy z partnerem.
