Aktualności

W ubiegły poniedziałek świętowaliśmy w Archiwach Państwowych Dzień Darczyńcy! W tym dniu Archiwa Państwowe w całej Polsce honorowały i dziękowały swoim Darczyńcom – archiwalnym Mikołajom – którzy przekazali do archiwalnego zasobu cenne historycznie zbiory i pamiątki

W Archiwum Głównym Akt Dawnych odbyła się konferencja prasowa, na której po raz pierwszy w tym dniu odznaczenie „Za zasługi dla archiwistyki” od Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych dr. Pawła Pietrzyka otrzymał Darczyńca Archiwów Państwowych – Wojciech Nosowski. Wojciech Nosowski, przekazał do AGAD 1430 dokumentów datowanych od połowy XVI wieku po lata 30. XX wieku.

Wręczenie oznaki „Za zasługi dla archiwistyki” Wojciechowi Nosowskiemu przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych dr. Pawła Pietrzyka, fot. Dominika Pruszczyńska.

Tegoroczny Dzień Darczyńcy świętowany był w szczególny sposób również w Archiwum Państwowym w Olsztynie, gdzie odbyła się uroczystość przekazania do archiwalnego zasobu prawie 150 archiwalnych zdjęć dokumentujących powstanie, rozbudowę oraz działalność Spółdzielni Mieszkaniowej „Jaroty”. Fotografie przekazał prezes Spółdzielni „Jaroty” Roman Przedwojski. Zbiór ma szczególne znaczenie dla badaczy i miłośników historii Olsztyna. Zdjęcia ukazują zarówno przemiany urbanistyczno-architektoniczne w przestrzeni miejskiej Olsztyna na przełomie XX i XXI wieku (budowa osiedli mieszkaniowych Nagórki, Jaroty i Pieczewo), jak również życie codziennie mieszkańców.

Uroczystość przekazania materiałów do Archiwum Państwowego w Olsztynie, od lewej:  dyrektor Archiwum prof. Norbert Kasparek, redaktor naczelny „Miesięcznika Jaroty” Małgorzata Gieczewska, prezes Spółdzielni „Jaroty” Roman Przedwojski, fot. Archiwum Państwowe w Olsztynie.

Zdjęcia przekazane do Archiwum Państwowego w Olsztynie przez Romana Przedwojskiego, fot. Archiwum Państwowe w Olsztynie.

Przekazanie cennych archiwaliów do państwowego zasobu odbyło się także w Archiwum Państwowym w Kaliszu. Swoją zawodową spuścizną podzielił się inż. Romuald Zaręba. Jako kierownik budowy, projektant lub inspektor nadzoru odpowiadał za powstawanie nowoczesnych obiektów przemysłowych w kraju i zagranicą (Węgry, Niemcy) oraz licznych budynków w Kaliszu i okolicy. Specjalizował się zwłaszcza w obiektach zabytkowych, co doskonale odzwierciedla przekazana spuścizna. Składa się ona z 69 teczek autorskiej dokumentacji technicznej z lat 1982-2017, dotyczącej ekspertyz i opinii technicznych oraz projektów budowlanych prac remontowo-konserwatorskich obiektów z Kalisza oraz powiatów kaliskiego i ostrowskiego. Projekty często ilustrowane są dokumentacją fotograficzną. Spuściznę zamyka własnoręczny, obszerny życiorys darczyńcy oraz publikacja „Zarys dziejów rodu Zarębów (Zarembów) z ziemi zakroczymskiej na Mazowszu. Linia Zaręby Wielkie – Głodowo – Górki Duże – Świercze”, będąca podsumowaniem wieloletnich badań genealogicznych autora. Dokumenty zostały już uporządkowane, zabezpieczone oraz zewidencjonowane. Można z nich korzystać w czytelni kaliskiego Archiwum, a ich wykaz jest dostępny w serwisie Szukaj w Archiwach. 

Fragment spuścizny inż. Romualda Zaręby, fot. Archiwum Państwowe w Kaliszu.

Bogdan Gancarz, dziennikarz i historyk, przekazał natomiast do zbiorów Archiwum Narodowego w Krakowie księgę protokołów Polskiego Związku Muzyczno-Pedagogicznego w Krakowie. Stanowi ona cenne źródło do badań dziejów życia muzycznego miasta z okresu międzywojennego. Księga zawiera protokoły spisane ręcznie od 22 stycznia 1930 r. do 17 marca 1937 r. Uzupełni ona przechowywane już w krakowskim Archiwum zbiory, dotyczące stowarzyszeń, działających na rzecz kultury w pierwszej połowie XX w.

Przekazanie księgi protokołów do zasobu Archiwum Narodowego w Krakowie.  Od lewej: prof. dr hab. Wojciech Krawczuk, dyrektor Archiwum Narodowego w Krakowie i Bogdan Gancarz, dziennikarz, historyk, redaktor „Gościa Niedzielnego” i „ARCANÓW”, fot. Lilianna Pochwalska.

Z okazji Dnia Darczyńcy w siedzibie Archiwum Państwowego w Warszawie Oddział w Mławie odbyła się z kolei prezentacja wybranych  fotografii, przekazanych do zasobu mławskiego archiwum przez Celinę Błaszczyk. Uroczystość uświetniła obecność władz samorządowych m. in. burmistrza Mławy Sławomira Kowalewskiego, starosty mławskiego Jerzego Rakowskiego, jak również członków lokalnych organizacji i stowarzyszeń.

Wernisaż z okazji Dnia Darczyńcy w Archiwum Państwowym w Warszawie Oddział w Mławie, fot. Archiwum Państwowe w Warszawie Oddział w Mławie.

Archiwum Państwowe w Opolu zaprosiło do wspólnego świętowania osoby, które przekazały do archiwum materiały z domowych zbiorów związane z dziejami rodzin i regionu opolskiego. Każdy z uczestników spotkania otrzymał podziękowanie oraz drobne podarunki. Ponadto darczyńcy wysłuchali prelekcji pt. „Znaczenie archiwów rodzinnych dla badań historii regionu”. Po spotkaniu można było obejrzeć wystawę plenerową, na której zaprezentowano materiały z domowych archiwów.

Darczyńcy Archiwum Państwowego w Opolu, fot. Archiwum Państwowe w Opolu.

Jednego ze swoich Darczyńców gościło również Archiwum Państwowe we Wrocławiu. Podczas spotkania Krzysztof Michałowski, który przekazał oryginały cennych pamiątek rodzinnych, bezpośrednio lub pośrednio związanych z restytucją Państwa Polskiego w 1918 r., zaprezentował i opowiedział o swoich zbiorach. W ramach wdzięczności otrzymał od dyrektora Archiwum dr. Janusza Gołaszewskiego archiwalne publikacje.

Krzysztof Michałowski z portretem swojego dziadka Benedykta Serafina, fot. P. Pracz.

Trzy wyjątkowe kolekcje trafiły w mijającym roku również do Archiwum Państwowego we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze. Dwie z nich zostały podarowane przez Pana Zacharego Mazura, który odnalazł materiały na strychu mieszkania („Akta mistrza budowlanego w stanie spoczynku Hermanna Wernera z Jeleniej Góry” z lat 1899 i 1914 oraz „Spuścizna notariusza Franciszka Kędzierskiego i jego żony Eugenii z domu Korpal” z lat 1938-1964). Trzecia kolekcja to spuścizna tłumaczki z języka niemieckiego Marianny Kurowskiej z Jeleniej Góry z lat 1990-2015. Ze względu na panującą sytuację epidemiczną pozostali Darczyńcy nie mogli przybyć na spotkanie.

Dokumentacja projektowa Hermanna Wernera z lat 1899 i 1914, fot. I. Łaborewicz.

Spotkanie z Darczyńcami zorganizowało także Archiwum Państwowe w Kielcach. W archiwum gościli Maria Spława – Neyman, Krzysztof Idzik, Włodzimierz Jedynak i Sławomir Użyczak. Podczas spotkania Maria Spława – Neyman przekazała do zasobu Archiwum materiały dotyczące swojej rodziny, życia osobistego, zawodowego oraz realizacji pasji związanych z historią i turystyką. Wszyscy Darczyńcy otrzymali od dyrektora Archiwum Państwowego w Kielcach Wiesławy Rutkowskiej pamiątkowe listy i dyplomy. Spotkaniu towarzyszyła projekcja filmu „Gdy mój dziadek… Rodzinni Archiwiści o swoich zbiorach”, w którym Darczyńcy opowiadają o swoich zbiorach i okolicznościach, w jakich przekazali je do Archiwum.

Spotkanie z Darczyńcami w Archiwum Państwowym w Kielcach, fot. Archiwum Państwowe w Kielcach.

Archiwum Państwowe w Zielonej Górze gościło Tadeusza Ostrowskiego, który swoimi działaniami przyczynił się do pozyskania zbiorów Jerzego Pileckiego, znanego regionalisty oraz redaktora naczelnego „Ziemi Drohobyckiej” i „Biuletynu Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Drohobyckiej”. Ponadto serdeczne podziękowania przekazano Romanowi i Zofii Zarębom, Halinie Pileckiej oraz Piotrowi Pileckiemu, którzy przekazali do zasobu Archiwum cenne pamiątki rodzinne.

Dzień Darczyńcy w Archiwum Państwowym w Zielonej Górze, fot. Archiwum Państwowe w Zielonej Górze.

Zobacz program z okazji Dnia Darczyńcy w TVP 3 Gorzów (YouTube).

Uroczyste spotkanie z Darczyńcami zorganizowało również Archiwum Państwowe w Łodzi. Dyrektor Archiwum Bartosz Górecki wręczył gościom honorowe dyplomy, podziękował za przekazane materiały archiwalne oraz przybliżył ideę Dnia Darczyńcy. Wszyscy Darczyńcy otrzymali podarunki, w których znalazły się m.in. albumy i publikacje łódzkiego Archiwum.

Dzień Darczyńcy w Łodzi, fot. Archiwum Państwowe w Łodzi.

W Archiwum Państwowym w Zamościu odbyło się zamknięte spotkanie z Januszem Panasiewiczem, który przybył do Archiwum jak prawdziwy św. Mikołaj – z prezentami. Przekazał do zasobu kilka dokumentów z okolic Hrubieszowa oraz kilkanaście książek z lat 1892-1951.

Z kolei kustosz Archiwum Państwowego w Poznaniu Beata Karwalska odwiedziła w Dniu Darczyńcy Danutę Kostecką, która przygotowuje do przekazania do Archiwum materiały z rodzinnej kolekcji swojego dziadka inż. Stefana Duchowskiego – projektanta i wykonawcy niektórych elementów fontann w Poznaniu w okresie międzywojennym. Kustosz udzieliła wsparcia w ocenie dokumentów rodzinnych oraz ich wstępnym porządkowaniu. Była to też okazja, aby podziękować Pani Kosteckiej za deklarację przekazania cennych materiałów do Archiwum .

Wybrane materiały z Archiwum Rodzinnego Stefana Duchowskiego, fot. Archiwum Państwowe w Poznaniu.

Wiele archiwów zamieszczało w Dniu Darczyńcy podziękowania online na swoich stronach internetowych i profilach na Facebooku. Archiwum Państwowe w Bydgoszczy zamieściło wybrane fotografie z pozyskanych w tym roku kolekcji Marka Marianowskiego i Edmunda Łącznego. Archiwum Państwowe w Siedlcach zamieściło podziękowania dla 16 Darczyńców, którzy w latach 2020-2021 przekazali dokumenty do jego zasobu. Archiwum Panstwowe w Częstochowie zaprezentowało na Facebooku skany dokumentów i pamiątek, przejętych w wyniku akcji związanej z 30. rocznicą Światowych Dni Młodzieży w Częstochowie.

Archiwum Państwowe w Płocku podziękowało tegorocznemu Darczyńcy Pawłowi Mirosławowi Kosowskiemu, zamieszczając informację oraz fotografie z darowanego zbioru i momentu podpisania umowy. Pan Kosowski przekazał fotografie ze zbiorów rodzinnych nieżyjącego już ojca Mirosława Kosowskiego. Stanowią one uzupełnienie „Kolekcji Bolesława Kosowskiego” i ukazują życie rodziny Kosowskich i Tomczaków w międzywojennym Płocku.

Paweł Mirosław Kosowski podpisuje umowę przekazania zbiorów do archiwum, fot. Archiwum Państwowe w Płocku.

Z okazji Dnia Darczyńcy na swoich profilach w mediach społecznościowych podziękowania wraz ze zdjęciami tegorocznych Darczyńców opublikowało także Archiwum Akt Nowych. W ciągu ostatnich lat do zasobu Archiwum trafiło kilkaset spuścizn archiwalnych, będących niejednokrotnie unikatowymi świadectwami polskiej historii. Tylko w ostatnim czasie do Archiwum Akt Nowych trafiły m.in. materiały Andrzeja Kołodzieja, zawierające unikalne archiwalia Sierpnia 80’ oraz powstańcze i kombatanckie dokumenty mjr. Mariana Kamińskiego ps. „Żaglowiec”, przekazane przez jego siostrę Barbarę Grudę-Kamińską. W państwowym zasobie znalazło się również historyczne archiwum Andrzeja Ciska, działacza polskiej emigracji w USA, archiwum Komitetu Katyńskiego przekazane przez Andrzeja Melaka i archiwalna spuścizna emigracyjnego wydawnictwa Editions-Spotkania, którą podarował Archiwum Piotr Jegliński. AAN otrzymało również spuściznę opisującą działalność znanego działacza i Przewodniczącego NSZZ “Solidarność” Sekcji Spółdzielni Rolniczych ś.p. Józefa Wyszyńskiego, przekazaną przez Michała Gucia, badacza i kolekcjonera poczty strajkowej z lat 80.

Darczyńca Archiwum Akt Nowych Andrzej Melak, fot. Archiwum Akt Nowych.

Darczyńcy Archiwum Akt Nowych Barbara Gruda-Kamińska z synem, fot. Archiwum Akt Nowych.

Dyrektor Archiwum Akt Nowych Mariusz Olczak z Darczyńcą Michałem Guciem, fot. Archiwum Akt Nowych.