Aktualności

– Mimo, iż zakon braci miłosiernych działa w Europie Środkowej już od ponad czterech stuleci to dopiero w okresie międzywojennym podjęto pierwsze próby całościowego spisania dziejów bonifratrów na tym terenie. Wtedy to jeden z zakonników z klasztoru w Prudniku (wówczas Neustadt in Oberschlesien) rozpoczął zbieranie materiałów i tworzenie dzieła obejmującego swym zakresem prowincję austriacko-czeską oraz polską. Prace trwały przez kilkanaście lat i nigdy nie zostały w pełni ukończone. Niemniej zgromadzony materiał rękopiśmienny jest niezwykle obszerny – mówi koordynator projektu dr Maksymilian Kuśka.

Księga zawiera liczne odpisy i skróty dokumentów oryginalnych. Charakter prac nad księgą (gromadzenie różnych materiałów, licznie doklejanie i przeklejanie kart), wpłynął negatywnie na stan jej zachowania (zerwane szycia, luźne karty, rozerwane grzbiety). Dzięki przeprowadzonej konserwacji udało się powstrzymać destrukcję i udostępnić księgę badaczom. 

– Ze względu na stan zachowania obiekt ten przed konserwacją nie był udostępniany osobom zainteresowanym. W chwili obecnej stanowi ogromne źródło wiedzy do dalszych badań nad dziejami bonifratrów na terenie Europy Środkowej – podkreśla dr Maksymilian Kuśka.

Zabiegom poddano również pięć książeczek kwestarskich, które zakonnicy wozili ze sobą na kwesty. Są to niewielkie obiekty zbliżone do formatu A5. Przemierzając tereny Księstwa Cieszyńskiego, bracia zbierali datki na utrzymanie cieszyńskiego szpitala bonifratrów. Każda osoba bądź instytucja składająca datek, wpisywała się do książeczki własnoręcznie. Instytucje często opatrywały swój wpis pieczęcią, dzięki czemu dzisiaj te małe książeczki to ogromny zbiór materiału sfragistycznego z terenu Księstwa Cieszyńskiego i przyległych ziem.

– Również i w tym przypadku ich wartość historyczna jest ogromna! – wskazuje dr Maksymilian Kuśka – Skrupulatnie wpisywali się do nich wszyscy ofiarodawcy, nawet Ci przekazujący niewielkie kwoty rzędu kilkudziesięciu halerzy. Dodatkowo w książeczkach znajdują się liczne odciski pieczęci urzędów oraz przedsiębiorstw, działających na terenach objętych zbiórkami na rzecz cieszyńskiego szpitala. Jest to doskonały obraz wielonarodowego społeczeństwa Księstwa Cieszyńskiego – napisy na pieczęciach wykonywane były w języku niemieckim, polskim bądź czeskim, nierzadko używano pieczęci dwujęzycznych.

Konserwacja obiektów zwiększyła dostępność źródeł historycznych do badań nad historią bonifratrów w Cieszynie i w Europie Środkowej. Poddane konserwacji rękopisy można przeglądać w siedzibie Archiwum oo. Bonifratrów w Cieszynie. 

—

Konkurs dotacyjny pn. „Wspieranie działań archiwalnych” organizowany jest przez Archiwa Państwowe od 2016 r. ze środków przekazywanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego celem jest wsparcie podmiotów, które wytwarzają i gromadzą materiały archiwalne wchodzące w skład ewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego. Przyznawane środki pozwalają na realizację projektów z zakresu opracowywania, udostępniania i zabezpieczania materiałów archiwalnych. O przyznanie dotacji Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych ubiegać się mogą m.in. fundacje, stowarzyszenia oraz instytucje kościelne i religijne.

W ramach przeprowadzonych edycji konkursów w latach 2016-2021 dofinansowano 120 projektów. Łączna wysokość przekazanych środków wynosi obecnie ponad 5,6 mln zł.