Kontrakt miasta Sieradza z „mistrzem sprawiedliwości” – katem Janem Krayselem (Grayselem) z lat 1791-1793 – został przekazany i poddany konserwacji w Archiwum Państwowym Łodzi. To wyjątkowy, unikatowy dokument nieznany dotychczas historykom
Zakupu i przekazania cennego dokumentu w darze do sieradzkiego oddziału Archiwum Państwowego w Łodzi dokonał Urząd Miasta Sieradza.
Na tzw. kontrakt składają się w istocie 3 dokumenty: przyrzeczenie (sponsium) zatrudnienia kata z marca 1791, warunki kontraktu z lipca 1791 oraz pokwitowanie odbioru pieniędzy z 1793 roku. Dokumenty powstały w czasie, gdy trwały obrady Sejmu Czteroletniego. W warunkach kontraktu znajdujemy nawet pośrednie odniesienie do Konstytucji 3 maja, zapowiadające ustanowienie nowych przepisów dla miast.
Kontrakt miasta Sieradza z „mistrzem sprawiedliwości” – katem Janem Krayselem (Grayselem) z lat 1791-1793, Archiwum Państwowe w Łodzi.
Kontrakt podpisali przedstawiciele wszystkich warstw społeczności sieradzkiej, prezydent, wójt i landwójt oraz mistrzowie cechowi. Na jednym z dokumentów zachowała się pieczęć odciskowa miasta Sieradza, a jeden ze znaków wodnych wskazuje, że papier mógł pochodzić z papierni w Jeziornie. Na powstającym tam papierze sporządzono m.in. Konstytucję 3 maja, a Naczelnik Tadeusz Kościuszko drukował tam swoje banknoty.
Konserwacja dokumentu, fot. Marcin Gwarda.
Dokumenty zostały już poddane w Łodzi profesjonalnej konserwacji, polegającej na oczyszczeniu, prostowaniu i wzmocnieniu papieru. Następnie wyruszą do Warszawy na wykonanie profesjonalnych zdjęć w Centralnym Laboratorium Konserwacji Archiwaliów Archiwum Głównego Akt Dawnych (CLKA AGAD). Pozwoli to na odczytanie pozostałych znaków wodnych i identyfikację papierni.
Konserwacja dokumentu, fot. Marcin Gwarda.
Kontrakt należy do źródeł całkowicie nieznanych historykom. Najnowsza monografia Sieradza nie wspomina nawet o funkcjonowaniu w mieście kata pod koniec XVIII wieku. W odczytanie pełnej treści dokumentów zaangażowano archiwistów i historyków z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu Łódzkiego i Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim.
Symboliczne przekazanie dokumentów. Dyrektor Archiwum Państwowego w Łodzi Piotr Zawilski i Prezydent Miasta Sieradza Paweł Osiewała, fot. Archiwum Państwowe w Łodzi.
Symboliczne przekazanie dokumentów przez Prezydenta Sieradza do Archiwum Państwowego nastąpiło 7 czerwca podczas organizowanej w mieście cyklicznej imprezy “Wrota czasu”. W Muzeum Okręgowym w Sieradzu na jeden dzień wystawiono wtedy oryginalne dokumenty, tak aby mogli je obejrzeć mieszkańcy miasta.
Kontrakt został już zeskanowany i wkrótce zostanie opublikowany w serwisie Szukaj w Archiwach. Archiwum Państwowe w Łodzi realizuje również krótki film poświęcony temu cennemu nabytkowi. Natomiast we wrześniu uczniowie sieradzkich szkół będą mogli wziąć udział w lekcjach archiwalnych poświęconych tematyce kontraktu i instytucji kata.
