Aktualności
Dzięki ubiegłorocznej edycji konkursu NDAP „Wspieranie działań archiwalnych” zrealizowano kolejny, trzeci etap konserwacji średniowiecznych archiwaliów kościelnych odnalezionych w 2015 roku w archikatedrze gnieźnieńskiej
– Jeden z największych w Polsce zbiorów obiegowych, papierowych dokumentów średniowiecznych i wczesnonowożytnych został powiększony o pięćdziesiąt uratowanych jednostek – mówi ks. dr Michał Sołomieniuk, dyrektor Archiwum Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
Celem projektu była konserwacja zbioru 50 jednostek archiwalnych z obiegowej dokumentacji sądu Konsystorza Generalnego w Gnieźnie, datowanej na wiek XV i pierwsze trzy dekady wieku XVI. Zbiór stanowi część dużo większej kolekcji archiwaliów, liczącej ok. 2000 dokumentów, odnalezionej w archikatedrze gnieźnieńskiej. Podarte i pomięte papiery przez ponad czterysta lat służyły jako wypełnienie tzw. pach sklepiennych nad północną nawą katedry. Archiwalia odkryto po raz pierwszy w 1961 roku podczas prac remontowych. Zostały one jednak wtedy odłożone i zapomniane, aż do ponownego odkrycia w roku 2015. To już trzeci projekt konserwatorski prowadzony nad zbiorem. W latach ubiegłych udało się uratować ponad pół tysiąca dokumentów.
Przed i po konserwacji. Mandat Macieja z Kobylina dziekana kolegiaty św. Floriana poza murami Krakowa i Jana ze Skawiny (?) jako sędziów komisarzy Jana z Goślubia , oficjała gnieźnieńskiego, do proboszcza i wikariuszy kościołów NMP i Wszystkich Świętych w Krakowie” data: 1490-10-09, ze zbiorów Archiwum Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
Prace konserwatorskie w siedzibie Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie prowadziła mgr Marzena Szczerkowska, dyplomowana konserwator zabytków z papieru i skóry. Ze względu na swoje burzliwe losy, ocalały zbiór znajdował się w stanie znacznej deformacji i rozproszenia. Karty były zgniecione, poprzedzierane i zawierały wiele ubytków. Dokumenty przebadano, oczyszczono i rozprostowano. Braki uzupełniono masą papierową. Po konserwacji każdy dokument trafił do osobnej półprzezroczystej „koperty” , które umieszczono w bezkwasowych teczkach, a teczki w pudłach. Tak zabezpieczone materiały trafiły do magazynu archiwalnego.
Czyszczenie dokumentu, fot. Archiwum Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
Rozprostowywanie, fot. Archiwum Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
Przed rozpoczęciem projektu obiekty zostały zinwentaryzowane, a ich opisy są dostępne w elektronicznym inwentarzu archiwum. Do opracowania i konserwacji pozostaje jeszcze ok. 1 500 jednostek archiwalnych z odnalezionego zbioru.
– Będziemy się starali kontynuować prace inwentaryzacyjne i konserwatorskie w następnych latach. W ten sposób Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie zaoferuje naukowcom zbiór unikatowych świadectw kultury prawnej dawnych wieków – zdradza ks. dr Michał Sołomieniuk.
Dokument przed uzupełnieniem ubytków masa papierową, fot. Archiwum Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
Z uratowanych archiwaliów można korzystać w czytelni archiwum. Każdy użytkownik dostanie dostęp do wersji elektronicznej. Naukowcy, na uzasadniony merytorycznie wniosek, mogą korzystać również z oryginałów.
Uwierzytelniony pieczęcią księcia Bolesława V Warszawskiego wyciąg ze spisu spraw sądowych, 27 lutego 1483, ze zbiorów Archiwum Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
___
Konkurs dotacyjny pn. „Wspieranie działań archiwalnych” organizowany jest przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych od 2016 r. ze środków przekazywanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego celem jest udzielenie wsparcia podmiotom wytwarzającym i gromadzącym materiały archiwalne wchodzące w skład ewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego. Przyznawane środki pozwalają na realizację projektów z zakresu opracowywania, udostępniania i zabezpieczania materiałów archiwalnych. O przyznanie dotacji Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych ubiegać się mogą m.in. fundacje, stowarzyszenia oraz instytucje kościelne i religijne.
W ramach przeprowadzonych edycji konkursów w latach 2016-2020 dofinansowano 103 projekty. Łączna wysokość przekazanych środków wynosi obecnie ponad 4,8 mln zł.
