NDAP

Przykładem działań mających na celu zapobieganie katastrofom jest inicjatywa podjęta w Archiwum Głównym Akt Dawnych. Efektem pracy działającego przez kilka miesięcy zespołu ds. przygotowania na wypadek katastrof w AGAD było opracowanie instrukcji postępowania na wypadek powodzi lub pożaru, wyposażenie i rozmieszczenie w budynku archiwum skrzyń ratowniczych, zamontowanie czujników wody w pomieszczeniach archiwum oraz przeszkolenie personelu.

• Przykładowa instrukcja przygotowana dla AGAD na wypadek zalania magazynu, uwzględniająca specyfikę i lokalizację archiwum (.pdf)
• Formularz rejestrujący przemieszczanie archiwaliów podczas akcji ratowniczej (.pdf)
• Lista sprzętu w magazynie ratowniczym AGAD (.pdf)
   

Magazyn ratunkowy AGAD

W archiwum zainstalowano dziesięć łatwo dostępnych skrzyń z materiałami niezbędnymi do ratowania archiwaliów. Koszt skrzyni i materiałów to ok. 400 zł . W każdej skrzyni znajdują się:

• instrukcja działania,
• plany magazynów z rozmieszczeniem regałów i instalacji ppoż,
• lista lokalizacji sprzętu przydatnego przy ratowaniu zalanych zbiorów.

Jednym z najważniejszych elementów przygotowania na wypadek katastrofy są szkolenia pracowników archiwum.
W 2010 roku w Archiwum Państwowym w Katowicach odbyły się międzynarodowe warsztaty „Ratownictwo i przygotowanie na wypadek katastrofy w archiwum”

1. Prezentacja na temat warsztatów “Ratownictwo archiwaliów – Katowice 2010” (pdf)
2. Słownik polsko-angielsko-czesko-niemiecki terminów związanych ratowaniem archiwaliów oraz przygotowaniami na wypadek katastrofy (Four languages (Polish-English-Czech-German) ditionary of terms related to disaster managment) (pdf)
    

FILM „RESCUERS OF ARCHIVAL MATERIAL”(167 MB)

Program warsztatów obejmował zarówno ćwiczenia praktyczne jak wykłady specjalistów z dziedziny konserwacji archiwaliów. Uczestnicy wysłuchali też relacji osób które doświadczyły katastrofy w archiwum.

KRÓTKA INSTRUKCJA - RATOWANIE ZALANYCH ARCHIWALIÓW

• Przeniesienie do suchych zadaszonych, przewiewnych pomieszczeń lub tymczasowo pod wiatę, do garażu itp.).
• O ile to możliwe selekcja najcenniejszych lub najważniejszych archiwaliów, które będą suszone lub zamrażane w pierwszej kolejności.
• Oczyszczenie z powierzchniowych zanieczyszczeń (np. przez przepłukiwanie czystą, zimną wodą).
• Jeżeli to możliwe zawilgocone archiwalia można suszyć w przewiewnych pomieszczeniach rozłożone na posadzce lub na paletach, zawieszone na linkach, poprzekładane chłonnymi papierami (bibuła, ręczniki papierowe, makulatura gazetowa itp.). Przekładki należy regularnie wymieniać na suche.
• Do suszenia dokumentacji można wykorzystać próżniowe komory do suszenia drewna. Temperatura w komorze nie powinna przekraczać 38 st. C.
• Przygotowanie do zamrażania - zapakowanie w ażurowe pojemniki plastikowe lub folię plastikową (paczki objętościowo nie większe niż karton po papierze ksero (A4) – Każda porcja zamrażanych archiwaliów musi być opisana do późniejszej identyfikacji. Bezwzględnie nie wolno przetrzymywać archiwaliów szczelnie zapakowane w worki foliowe do zamrożenia dłużej niż 24 H
• Podczas akcji ratunkowej o ile to możliwe nie wolno oddzielać od archiwaliów okładek, teczek, fascykuł i innych opakowań, na których zapisana jest sygnatura i informacje o archiwaliach.
• Zamrożenie obiektów - jak najszybsze (max. 48 godz. od zalania) i w jak najniższej temperaturze (min. —18° C). Zalane archiwalia zamrażać można we wszelkiego rodzaju urządzeniach chłodniczych zapewniających niską temperaturę np. chłodnie przemysłowe, przyczepy samochodów chłodni, zamrażarki.
• Obiekty, których nie można zamrażać: - materiały fotograficzne na błonach kolodionowych, taśmy filmowe, fotografie oprawne (dagerotypy, ambrotypie itp.), płyty kompaktowe, płyty gramofonowe, dyskietki komputerowe.
• Po zamrożeniu archiwaliów niezwłocznie należy rozpocząć planowanie i organizację suszenia, a następnie dezynfekcji.